Tin Sức Khoẻ
Bệnh hoang tưởng bị hại và cách chữa trị
Bệnh hoang tưởng bị hại là khi một người tin rằng có người khác đang ra tay hại họ. Đây không phải là một bệnh riêng lẻ mà có thể là một dấu hiệu của một số bệnh tâm thần. Vậy cụ thể bệnh hoang tưởng bị hại có những dấu hiệu nào và điều trị ra sao? Chúng ta cùng Chuyên viên Tâm lý Nguyễn Thị Hương tìm hiểu nhé!
Thế nào là bệnh hoang tưởng bị hại?
Hoang tưởng bị hại là tình trạng một người luôn có suy nghĩ rằng có ai đó đang muốn ám hại họ. Những đối tượng được cho là có âm mưu ám hại có thể bao gồm tất cả mọi người xung quanh. Với ảo tưởng này, người bệnh tin rằng họ phải cố gắng rất nhiều để giúp cho bản thân được an toàn. Do vậy, họ có thể phải vật lộn để hoạt động bình thường và dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với cuộc sống người bệnh. Đây thường là dấu hiệu của một số bệnh như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm nặng….1
Những dấu hiệu của bệnh hoang tưởng bị hại
Những người bị bệnh hoang tưởng bị hại thường tin rằng sẽ có những tổn hại. Những người khác thì đang có ý định hãm hại họ. Vì vậy, họ có thể suy nghĩ hoặc nói ra những điều như:1 2
- Những người trên phố đang theo dõi và sẽ lấy đồ của tôi.
- Một linh hồn ác đang cố tìm cách ám hoặc giết tôi.
- Cảnh sát đang theo dõi vì muốn tra tấn tôi.
- Chính phủ đang muốn đầu độc tôi qua nước uống…
Những người bị hoang tưởng thường nói bằng những từ ngữ khá mơ hồ như “họ”, “chúng”…mà không chỉ rõ là ai. Họ có thể báo cáo với chính quyền về sự lo lắng của mình. Khi không có gì xảy ra, họ thường nghi ngờ chính quyền có liên quan. Người bệnh cũng sẽ thất vọng khi không có ai tin hoặc giúp đỡ họ. Trong một vài trường hợp, họ có thể trở nên tức giận vì không có ai có hành động trợ giúp gì.3
Để chat, gọi điện và đặt khám bác sĩ chuyên về Tâm lý, tải ngay ứng dụng YouMed.
Nguyên nhân của bệnh hoang tưởng bị hại
Là một biểu hiện của các bệnh tâm thần, hoang tưởng bị hại cũng có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau:2 3
Nguyên nhân sinh học
Sự mất cân bằng của các chất hóa học trong não có thể dẫn đến ảo tưởng. Một số bất thường ở não cũng là một nguyên nhân đáng lưu tâm. Ngoài ra, việc dùng rượu và ma túy cũng góp phần gây ra căn bệnh.
Nếu thường xuyên bị mất ngủ, sức khỏe có thể dần bị tổn hại. Thiếu ngủ làm chúng ta có suy nghĩ không rõ ràng và dẫn đến nhiều khả năng xung đột hoặc hiểu lầm với người khác. Từ đó có thể dẫn đến suy nghĩ rằng mọi người đang chống lại bạn khi họ vẫn bình thường như mọi khi. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài có thể khiến cho người bệnh bắt đầu nhìn và nghe thấy những thứ không có thực. Chúng còn được gọi là ảo giác.
Do vậy, chúng ta thường được khuyến cáo người lớn nên ngủ từ 7-9 tiếng mỗi đêm để tỉnh táo.
Nguyên nhân di truyền
Những người sống trong gia đình có người bị rối loạn tâm thần có nguy cơ bị hoang tưởng bị hại cao hơn.
Những chấn thương thời thơ ấu
Những chấn thương thời thơ ấu như lạm dụng về thể chất và tinh thần, bị bỏ rơi,… có thể có liên quan tới chứng hoang tưởng bị hại.
Các yếu tố xã hội
Các sản phẩm phim ảnh, sách, văn hóa đại chúng có thể làm gia tăng căn bệnh này. Thêm vào đó, một số yếu tố xã hội cũng có thể làm nảy sinh lo lắng quá mức và dẫn đến ảo tưởng.
Sử dụng chất kích thích
Các loại ma túy: cần sa , chất gây ảo giác và chất kích thích (cocaine, methamphetamine) khiến một số người bị hoang tưởng trong thời gian ngắn. Chứng hoang tưởng sẽ biến mất nếu ngưng sử dụng.
Việc lạm dụng rượu nhiều trong thời gian dài cũng có thể gây chứng hoang tưởng ngắn hạn. Về lâu dài, nó có thể dẫn đến chứng hoang tưởng liên tục và thậm chí là ảo giác.
Những yếu tố làm gia tăng khả năng mắc bệnh hoang tưởng bị hại
Sự lo lắng thường trực
Người mắc chứng hoang tưởng bị hại dành rất nhiều thời gian để lo lắng. Một số nghiên cứu đã cho thấy, tỷ lệ lo lắng ở người bị bệnh này tương đương với người bị rối loạn lo âu. Đồng thời, sự lo lắng này thường đi trước những ảo tưởng khủng khiếp sẽ diễn ra. Việc điều trị các chứng lo âu tiềm ẩn cũng cho thấy có hiệu quả trong việc giảm ảo tưởng bị hại. Thêm vào đó, người được học các kỹ năng giảm bớt lo lắng cũng có thể kiểm soát các triệu chứng bệnh tốt hơn.
Những suy nghĩ tiêu cực
Các nhà nghiên cứu đã nhận thấy người có ảo tưởng bị hại thường chỉ trích bản thân quá mức. Những suy nghĩ này là một sự dự đoán về sự tồn tại của các ảo tưởng bị hại. Ngoài ra, người cảm thấy xa cách, yếu kém, dễ tổn thương có nhiều khả năng bị hoang tưởng hơn.
Sự nhạy cảm quá mức giữa các cá nhân
Những người mắc bệnh hoang tưởng bị hại thường có sự nhạy cảm giữa các cá nhân ở mức cao. Họ cảm thấy dễ bị tổn thương khi có mặt người khác do sợ bị chỉ trích hoặc từ chối. Họ cũng có khả năng cảm nhận một sự kiện trung lập là có chứa sự thù địch. Những trải nghiệm bất ổn trong nội tâm cũng có thể dẫn đến các ảo tưởng bị hại. Bên cạnh đó, người trải qua biểu hiện bệnh cũng có dấu hiệu nhanh đi đến kết luận hơn. Họ có thể đưa ngay ra một kết luận mà không dựa trên việc thu thập thông tin. Trong nhiều trường hợp, những kết luận này thậm chí khá bốc đồng.
Mất ngủ
Vào năm 2012, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng mối liên quan giữa mất ngủ và hoang tưởng bị hại. Theo đó, mất ngủ làm tăng khả năng mắc bệnh hoang tưởng bị hại lên gấp ba lần. Ngủ kém cũng là dấu hiệu dự báo sự tồn tại dai dẳng của các triệu chứng ảo tưởng.
Chữa bệnh hoang tưởng bị hại như thế nào?
Hoang tưởng bị hại là biểu hiện của một số bệnh tâm thần, do đó cần có sự trợ giúp của bác sĩ. Tùy theo các yếu tố khác nhau mà các bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị phù hợp.1 2 3
- Sử dụng thuốc: Tùy theo kết quả chẩn đoán mà người bệnh sẽ được chỉ định dùng các loại thuốc khác nhau. Đó có thể là thuốc chống loạn thần, thuốc chữa trầm cảm hoặc thuốc giúp ổn định tâm trạng…
- Tâm lý trị liệu: Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) hữu hiệu trong quá trình điều trị căn bệnh. Nhờ liệu pháp này, các nhà trị liệu giúp bệnh nhân giảm bớt lo lắng và suy nghĩ. Khi đó, các triệu chứng ảo tưởng bị hại cũng giảm theo.
- Quản lý tốt các biến chứng nếu đã mắc bệnh.
Bên cạnh những liệu pháp chính trên đây, người bệnh còn cần có sự trợ giúp của người thân. Trong một vài trường hợp bệnh nặng, người bệnh cần được nhập viện để điều trị nội trú.
Bệnh hoang tưởng bị hại ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người bệnh. Chúng có thể đem đến những khó khăn cho cả người mắc và người thân của họ. Để đối phó với căn bệnh này, người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên môn để thăm khám và chữa trị.
