Rối loạn sử dụng rượu: Những điều bạn cần biết!

Rối loạn sử dụng rượu liên quan đến việc sử dụng rượu bia không lành mạnh gây ra hậu quả không tốt cho sức khỏe và các vấn đề xã hội khác. Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Bác sĩ Đào Thị Thu Hương để có những thông tin chính xác nhất, từ đó có thể nhận biết và phòng ngừa rối loạn này.

Thế nào là rối loạn sử dụng rượu?

Để chat, gọi điện và đặt khám bác sĩ chuyên về Tâm lý, tải ngay ứng dụng YouMed.

Rối loạn sử dụng rượu (bao gồm nghiện rượu) liên quan đến các vấn đề về kiểm soát việc uống rượu, ám ảnh với rượu, tiếp tục sử dụng rượu ngay cả khi nó có vấn đề. Đôi khi phải uống nhiều hơn để có được tác dụng tương tự. 

Sử dụng rượu không lành mạnh bao gồm bất kỳ việc sử dụng rượu nào gây nguy hiểm cho sức khỏe hoặc an toàn của bạn. Bao gồm uống quá mức – nam tiêu thụ ít nhất 5 đơn vị rượu trong vòng hai giờ hoặc nữ ít nhất 4 đơn vị rượu trong vòng hai giờ. Sử dụng rượu quá mức gây ra những nguy cơ về mặt sức khỏe và an toàn.

Nếu việc uống rượu khiến bạn cảm thấy căng thẳng và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, có khả năng bạn đang bị rối loạn sử dụng rượu. Mức độ rối loạn từ nhẹ đến nặng là khác nhau ở mỗi trường hợp. Tuy nhiên, ngay cả một rối loạn nhẹ cũng có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, vì vậy điều trị sớm là rất quan trọng.

Rối loạn sử dụng rượu biểu hiện như thế nào?

Rối loạn sử dụng rượu có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng, dựa trên số lượng triệu chứng mà bạn có.

1. Các dấu hiệu và triệu chứng mắc rối loạn sử dụng rượu bao gồm:

• Không thể giới hạn lượng rượu uống vào
• Muốn cắt giảm lượng rượu uống vào hoặc không thành công trong viện cố gắng làm như vậy
• Dành nhiều thời gian để uống rượu, mua rượu hoặc hồi phục sau khi sử dụng rượu
• Cảm thấy thèm muốn hoặc thôi thúc phải uống rượu
• Không hoàn thành nhiệm vụ tại nơi làm việc, trường học hoặc ở nhà do sử dụng rượu nhiều lần
• Tiếp tục uống rượu mặc dù biết rằng nó gây ra các vấn đề về thể chất, xã hội hoặc giữa người với người
• Từ bỏ hoặc giảm bớt các hoạt động xã hội, công việc và sở thích
• Sử dụng rượu trong các tình huống không an toàn, chẳng hạn như khi lái xe hoặc bơi
• Khả năng dung nạp rượu tăng lên. Bạn cần nhiều rượu hơn để cảm nhận tác dụng của nó. Hoặc cảm thấy tác dụng bị giảm so với khi dùng cùng một lượng như trước
• Có các triệu chứng cai – như buồn nôn, đổ mồ hôi và run rẩy – khi bạn không uống rượu. Hoặc bạn cảm thấy cần phải uống rượu để tránh các triệu chứng này

Rối loạn sử dụng rượu có thể bao gồm các giai đoạn của nhiễm độc rượu và các triệu chứng cai rượu.

2. Nhiễm độc rượu

Xảy ra khi lượng rượu trong máu của bạn tăng lên. Nhiễm độc rượu gây ra vấn đề về hành vi và thay đổi tâm thần. Bao gồm hành vi không phù hợp, cảm xúc không ổn định, phán đoán kém, nói líu, khả năng chú ý hoặc trí nhớ kém, phối hợp vận động kém. Có thể có các “cơn ngộ độc rượu”, trong cơn không nhớ gì. Nồng độ cồn trong máu cao có thể dẫn đến hôn mê hoặc thậm chí tử vong.

3. Cai rượu

Có thể xảy ra khi việc sử dụng rượu dừng lại hoặc giảm đáng kể sau một giai đoạn sử dụng quá mức và kéo dài. Xảy ra trong vòng vài giờ đến bốn hoặc năm ngày sau đó. Các triệu chứng bao gồm đổ mồ hôi, nhịp tim nhanh, run tay, khó ngủ, buồn nôn và nôn, ảo giác, bồn chồn và kích động, lo âu và đôi khi co giật. Các triệu chứng đủ nghiêm trọng để làm giảm khả năng làm việc hoặc hoạt động xã hội.

Đơn vị rượu là gì?

Viện quốc gia về Lạm dụng rượu và Nghiện rượu định nghĩa một đơn vị rượu tiêu chuẩn tương đương với:

• 12 ounce (355 ml) bia thông thường (khoảng 5% cồn).
• 8 đến 9 ounce (237 đến 266 ml) rượu lúa mạch (khoảng 7% cồn).
• 5 ounce (148 ml) rượu vang (khoảng 12 phần trăm rượu).
• 1,5 ounce (44 ml) rượu mạnh 80 độ (khoảng 40% cồn).

Nguyên nhân của Rối loạn sử dụng rượu là gì?

Các yếu tố di truyền, tâm lý, xã hội và môi trường có thể ảnh hưởng đến tác động của rượu lên cơ thể và hành vi của bạn. Đối với một số người, việc uống rượu có tác động mạnh mẽ hơn và có thể dẫn đến rối loạn sử dụng rượu.

Theo thời gian, uống quá nhiều rượu có thể làm thay đổi chức năng của não liên quan đến khoái cảm, phán đoán và khả năng kiểm soát hành vi. Điều này có thể dẫn đến thèm rượu. Dùng rượu để cố gắng khôi phục cảm xúc tốt hoặc giảm bớt những điều tiêu cực.

Yếu tố nguy cơ

• Uống rượu ổn định theo thời gian. Uống rượu nhiều, thường xuyên và kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề liên quan đến rượu hoặc rối loạn sử dụng rượu.
• Bắt đầu từ khi còn nhỏ. Những người bắt đầu uống rượu – đặc biệt là uống say – khi còn nhỏ có nguy cơ rối loạn sử dụng rượu cao hơn.
• Tiền sử gia đình. Nguy cơ rối loạn sử dụng rượu cao hơn đối với những người có cha mẹ hoặc người thân có vấn đề về rượu. Điều này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố di truyền.
• Trầm cảm và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Những người có rối loạn sức khỏe tâm thần như lo âu, trầm cảm, tâm thần phân liệt hoặc rối loạn lưỡng cực thường gặp vấn đề với rượu hoặc các chất khác.
• Tiền căn chấn thương. Những người có tiền căn sang chấn về tình cảm hoặc chấn thương khác có nguy cơ rối loạn sử dụng rượu cao hơn.
• Phẫu thuật giảm cân. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng phẫu thuật giảm cân có thể làm tăng nguy cơ rối loạn sử dụng rượu hoặc tái phát sau khi hồi phục.
• Yếu tố văn hóa xã hội. Có bạn bè hoặc đối tác thường xuyên uống rượu có thể làm tăng nguy cơ rối loạn sử dụng rượu. Ảnh hưởng của cha mẹ, đồng nghiệp và các hình mẫu khác có thể tác động đến nguy cơ rối loạn sử dụng rượu.

Rối loạn sử dụng rượu ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể?

Rượu làm suy yếu hệ thống thần kinh trung ương. Ở một số người, phản ứng ban đầu có thể là kích thích. Nhưng khi bạn tiếp tục uống, nó sẽ gây an thần.

Uống rượu quá nhiều ảnh hưởng đến lời nói, sự phối hợp cơ bắp và các trung tâm quan trọng của não. Uống quá nhiều rượu thậm chí có thể gây ra hôn mê hoặc tử vong. Đặc biệt cần phải thận trọng khi bạn đang sử dụng một loại thuốc có thể làm suy giảm chức năng của não.

Ảnh hưởng đến sự an toàn

• Uống rượu quá mức có thể làm giảm khả năng phán đoán và giảm ức chế, dẫn đến lựa chọn kém và gây ra các tình huống hoặc hành vi nguy hiểm, bao gồm:
• Tai nạn giao thông và các loại chấn thương do tai nạn khác, chẳng hạn như đuối nước
• Vấn đề về mối quan hệ
• Giảm hiệu suất trong công việc hoặc học tập
• Tăng khả năng phạm tội hoặc là nạn nhân của bạo lực
• Vấn đề pháp lý, vấn đề liên quan đến việc làm hoặc tài chính
• Các vấn đề về sử dụng chất khác
• Quan hệ tình dục phóng túng, không bảo vệ hoặc lạm dụng tình dục, hiếp dâm
• Tăng nguy cơ tự tử

Ảnh hưởng đến sức khỏe

1. Bệnh gan

Gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu và theo thời gian có thể dẫn đến xơ gan.

2. Vấn đề về tiêu hóa

Viêm niêm mạc dạ dày (viêm dạ dày), loét dạ dày và thực quản. GIảm hấp thu vitamin B và các chất dinh dưỡng khác. Viêm tụy.

3. Vấn đề về tim

Huyết áp cao và tăng nguy cơ bệnh tim phì đại, suy tim hoặc đột quỵ. Loạn nhịp tim (rung nhĩ).

4. Biến chứng tiểu đường

Tăng nguy cơ hạ đường huyết. Điều này rất nguy hiểm nếu bạn bị tiểu đường và đang dùng insulin để hạ đường huyết.

5. Chức năng tình dục và vấn đề về kinh nguyệt

Rối loạn cương dương ở nam giới. Trễ kinh ở phụ nữ.

6. Vấn đề về mắt

Rung giật nhãn cầu cũng như yếu và liệt cơ mắt do thiếu vitamin B-1 (thiamin). Thiếu thiamin cũng có thể liên quan đến chứng mất trí không hồi phục nếu không được điều trị kịp thời.

7. Dị tật bẩm sinh

Sử dụng rượu khi mang thai có thể gây sảy thai. Hội chứng rượu bào thai, trẻ sinh ra có vấn đề về thể chất và phát triển suốt đời.

8. Tổn thương xương

Ảnh hưởng đến việc tạo xương mới. Có thể dẫn đến loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương. Phá hủy tủy xương, nơi tạo ra các tế bào máu, gây ra giảm số lượng tiểu cầu, dẫn đến bầm tím và chảy máu.

9. Biến chứng thần kinh

Tê và đau ở tay và chân, suy nghĩ bị rối loạn, sa sút tâm thần và mất trí nhớ ngắn hạn.

10. Hệ thống miễn dịch suy yếu

Tăng nguy cơ mắc các bệnh khác nhau, đặc biệt là viêm phổi.

11. Tăng nguy cơ ung thư

Ung thư miệng, họng, gan, thực quản, đại tràng và ung thư vú. Ngay cả uống rượu mức độ vừa phải cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú.

12. Thuốc và tương tác với rượu

Một số loại thuốc tương tác với rượu, làm tăng tác dụng độc hại của nó. Uống rượu trong khi dùng các loại thuốc này có thể làm tăng hoặc giảm hiệu quả của thuốc, hoặc làm cho thuốc trở nên nguy hiểm.

Chẩn đoán Rối loạn sử dụng rượu cần những gì?

• Thói quen uống rượu của bạn. Bác sĩ có thể xin phép nói chuyện với thành viên trong gia đình hoặc bạn bè của bạn. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ không cung cấp bất kỳ thông tin nào về bạn mà không có sự đồng ý của bạn.
• Kiểm tra thể chất. Các dấu hiệu thực thể cho thấy các biến chứng của việc sử dụng rượu.
• Xét nghiệm sinh hóa và hình ảnh học. Mặc dù không có xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán rối loạn sử dụng rượu, một số xét nghiệm bất thường có thể gợi ý. Các xét nghiệm xác định vấn đề sức khỏe có liên quan đến việc sử dụng rượu, cũng như phát hiện bất thường ở các cơ quan.
• Đánh giá tâm lý. Bao gồm các câu hỏi về các triệu chứng, suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của bạn.
• Sử dụng tiêu chuẩn DSM-5. Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, Phiên bản Thứ năm (DSM-5), được xuất bản bởi Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ. Thường được các bác sĩ Tâm thần sử dụng để chẩn đoán tình trạng sức khỏe tâm thần.

Điều trị Rối loạn sử dụng rượu như thế nào?

Mục tiêu chính là ngăn chặn việc sử dụng rượu, cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều trị rối loạn sử dụng rượu bao gồm:

1. Kết hợp các bước điều trị để thoát khỏi rượu

• Cai rượu

Một chương trình cai rượu kéo dài từ ​​hai đến bảy ngày. Bạn có thể cần dùng thuốc an thần để ngăn ngừa các triệu chứng cai. Cai rượu thường được thực hiện tại một trung tâm điều trị nội trú hoặc bệnh viện.

• Thiết lập kế hoạch điều trị

Liên quan đến các chuyên gia điều trị rối loạn sử dụng rượu. Bao gồm thiết lập mục tiêu, kỹ thuật thay đổi hành vi, hướng dẫn tự giúp đỡ, tư vấn và chăm sóc theo dõi tại trung tâm điều trị.

• Tư vấn tâm lý

Tư vấn và trị liệu nhóm và cá nhân giúp bạn hiểu rõ hơn vấn đề của mình với rượu. Hỗ trợ phục hồi tâm lý sau khi sử dụng rượu. Hỗ trợ từ gia đình có thể là một phần quan trọng của quá trình phục hồi.

• Thuốc uống

Disulfiram (Antabuse) giúp ngăn bạn uống rượu, nếu bạn uống rượu, thuốc sẽ làm bạn đỏ bừng mặt, buồn nôn, nôn mửa và đau đầu. Naltrexone, giúp ngăn chặn cảm giác sảng khoái do rượu gây ra, ngăn chặn việc uống nhiều rượu và giảm ham muốn uống rượu. Acamprosate giúp chống lại cơn thèm rượu khi bạn ngừng uống rượu.

• Thuốc tiêm

Vivitrol, một phiên bản của Naltrexone, tiêm một tháng một lần.

• Tiếp tục hỗ trợ

Để ngừng uống rượu, ngừa tái phát và thay đổi lối sống. Có thể bao gồm chăm sóc y tế, tâm lý hoặc hỗ trợ.

• Điều trị các vấn đề tâm lý

 Rối loạn sử dụng rượu thường xảy ra cùng với các rối loạn tâm thần khác. Như trầm cảm, lo âu hoặc một tình trạng tâm thần khác. Bạn có thể cần đến tâm lý trị liệu, thuốc hoặc phương pháp điều trị khác.

• Điều trị cho tình trạng sức khỏe khác

Nhiều vấn đề sức khỏe liên quan đến rượu cải thiện đáng kể khi bạn ngừng uống rượu. Nhưng một số vấn đề sức khỏe có thể cần phải tiếp tục điều trị và theo dõi.

• Thực hành tâm linh

Những người có liên quan đến một số loại hình thực hành tâm linh thường thấy dễ dàng hơn trong việc duy trì sự phục hồi sau rối loạn sử dụng rượu.

Video chia sẻ chi tiết về các loại thuốc cai rượu:

Biên tập bởi: Thạc sĩ, Dược sĩ Phan Tiểu Long

2. Chương trình điều trị nội trú

Đối với rối loạn sử dụng rượu nghiêm trọng, bạn cần ở tại một cơ sở điều trị nội trú. Hầu hết các chương trình điều trị nội trú bao gồm trị liệu cá nhân và nhóm, nhóm hỗ trợ, giáo dục, sự tham gia của gia đình và liệu pháp hoạt động.

Chương trình điều trị nội trú bao gồm các cố vấn về rượu và ma túy, nhân viên xã hội, điều dưỡng, bác sĩ và những người có chuyên môn và kinh nghiệm trong điều trị rối loạn sử dụng rượu.

3. Lối sống và biện pháp tại nhà

• Xem xét các tình huống xã hội. Hãy nói rõ với bạn bè và gia đình của bạn rằng bạn không uống rượu. Tránh xa bạn bè và các tình huống làm suy giảm khả năng phục hồi của bạn.
• Phát triển những thói quen lành mạnh. Ngủ đủ giấc, thể dục thường xuyên, kiểm soát căng thẳng hiệu quả hơn và ăn uống điều độ.
• Làm những việc không liên quan đến rượu. Thay thế những hoạt động liên quan đến rượu bằng sở thích hoặc hoạt động không tập trung vào rượu.

Rối loạn sử dụng rượu là một vấn đề thường gặp, gây ra nhiều hậu quả về sức khỏe và an toàn cho bản thân và xã hội. Nhưng với lộ trình điều trị đúng đắn, phối hợp giữa bác sĩ, gia đình và cộng đồng, nhiều bệnh nhân đã hồi phục tốt và không tái phát. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn được nhiều thông tin hữu ích về rối loạn sử dụng rượu.